In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan het financieringsbeleid en de uitvoering ervan in 2016. De Wet financiering decentrale overheden (wet Fido) is de basis voor de financiering en de treasurytaken. Het Treasurystatuut is in 2005 door de gemeenteraad vastgesteld. In de financiële beheersverordening die op 1 januari 2016 van kracht is geworden zijn hoofdregels voor de financieringsfunctie bepaald.

In deze paragraaf wordt ingegaan op:

1. Het Treasurybeleid
2. Het Risicobeheer
3. De Financieringspositie
4. Het opnemen van kortlopende geldleningen
5. Het uitzetten van overtollige geldmiddelen (schatkistbankieren) en
6. Het Treasuryresultaat

Het gemeentelijk treasurybeleid is gebaseerd op de wet Fido en de financiële beheersverordening 2016. De hoofdlijnen van het treasurybeleid zijn:

1. De gemeente gaat leningen aan, zet middelen uit en verleend garanties uitsluitend ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak.
2. De treasuryfunctie draagt zorg voor duurzame en voordelige toegang tot de financiële vermogensmarkten, het beperken van renterisico’s en levert adequate informatie over onze liquiditeits- en financieringspositie.
3. De treasuryfunctie zorgt ook voor het optimaliseren van renteresultaten binnen de kaders van de wet Fido en de financiële beheersverordening.
4. Er wordt zoveel als mogelijk gebruik gemaakt van interne financieringsmiddelen om het aantrekken van leningen te beperken.
5. De gemeente verstrekt geen garanties, borgtochten of leningen aan derden.
6. Overtollige geldmiddelen worden uitgezet bij de schatkist, het zogenaamde schatkistbankieren.

Het liquiditeitenbeheer van de gemeente (beheer van betalingen en ontvangsten) is gebaseerd op een prognose voor een periode van twaalf maanden. Met het wekelijks monitoren van de liquiditeitspositie en informatie uit de organisatie wordt de liquiditeitsprognose regelmatig geactualiseerd.

De Treasurycommissie is in 2016 tweemaal bij elkaar gekomen. De commissie bestond in 2016 uit de wethouder financiën, de concerncontroller (treasurer) en de medewerker treasury. De commissie evalueert de afgeronde financieringstransacties en bespreekt de toekomstige ontwikkelingen op het gebied van financiering (rente en omvang) voor de gemeente.

De risico’s voor de gemeente doen zich voor op:

2.1 De Liquiditeitspositie, dat vertaald zich in het renterisico op de vlottende schuld 2.2 De Financieringspositie, dat vertaald zich in het renterisico op de vaste schuld

2.3 De Verstrekte geldleningen, het zogenaamde kredietrisico.

2.1 Liquiditeitspositie

De kasgeldlimiet is een belangrijke graadmeter voor de beoordeling van de liquiditeitspositie. De

kasgeldlimiet is het maximum bedrag dat is toegestaan waarmee de gemeente haar (kapitaal)uitgaven kan financieren met kortlopende geldleningen (vlottende schuld). De kasgeldlimiet wordt bepaald door een percentage (8,5%) van het begrotingstotaal van de gemeente. Voor 2016 kwam dit uit op een bedrag van afgerond € 17 miljoen.

De liquiditeitspositie in relatie tot de kasgeldlimiet is in 2016 als volgt verlopen:

(Bedragen x € 1.000)

Onder een vlottende of korte schuld worden schuldtitels gerekend met een looptijd korter dan één jaar. De belangrijkste vormen hiervan zijn (opgenomen) daggeld- en kasgeldleningen en rekeningcourantkrediet. De gemiddelde netto vlottende schuld per kwartaal mag de kasgeldlimiet maximaal twee achtereenvolgende kwartalen overschrijden voordat de korte schuld in het daarop volgende kwartaal omgezet moet worden in een vaste schuld. In 2016 was het niet noodzakelijk de korte schuld te consolideren in een langlopende geldlening.

Beleidslijn van de treasuryfunctie is om bedragen tot de kasgeldlimiet te financieren met kort geld. Dit gebeurt omdat financiering met kortlopende geldleningen meestal goedkoper is dan met langlopende geldleningen. Op lange termijn is het renterisico op kortlopende geldleningen echter groter omdat de rente snel kan wijzigen. De rente op langlopende geldleningen wordt voor een bepaalde periode vastgezet, waardoor de gemeente voor een langere periode rekening kan houden met stabiele rentelasten.

2.2 Financieringspositie

Voor de financieringspositie is de renterisiconorm van belang. Het doel van de renterisiconorm is het beheersen van de renterisico’s op de vaste schuld. De norm geeft aan over welk maximaal bedrag per jaar renterisico gelopen mag worden. Dit betreft onder andere leningen waarvan de rente herzien gaat worden maar ook de herfinanciering van aflossingen. Door spreiding in de tijd van aflossingen en herzieningen wordt het renterisico verkleind.
De renterisiconorm wordt berekend met een vastgesteld percentage van het begrotingstotaal. Dit percentage is ministerieel bepaald op 20% en betekent voor onze gemeente een renterisiconorm van afgerond € 40 miljoen in 2016. Het verloop van de renterisiconorm is in de volgende tabel opgenomen.

(bedragen x € 1.000)

De huidige leningenportefeuille heeft geen leningen met een mogelijkheid tot tussentijdse renteaanpassingen. Nieuw aan te trekken geldleningen hebben bij voorkeur ook een vaste rente voor de hele looptijd. In de tabel is rekening gehouden met de aflossingen van in de toekomst nog aan te trekken geldleningen op basis van de bij de begroting 2017 geactualiseerde liquiditeitsprognose.

De gemeente heeft binnen de renterisiconorm op basis van de huidige beleidslijn nog ruime mogelijkheden voor het aantrekken van langlopende geldleningen. De conclusie is dat de gemeente een beperkt renterisico loopt in het kader van de langlopende financiering en binnen de wettelijke risiconorm blijft.

2.3 Verstrekte geldleningen

Het kredietrisico op verstrekte geldleningen wordt omschreven als de mogelijkheid van een waardedaling van de vorderingspositie ten gevolge van het niet (tijdig) kunnen nakomen van de verplichtingen door de tegenpartij. Hieronder is een overzicht per risicogroep opgenomen.

(bedragen x € 1.000)

Ad 1. De gemeente verstrekt sinds 2002 geen nieuwe hypotheken meer aan personeel.

Ad 2. Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVN) zet op voordracht van de gemeente geldleningen uit in de sector volkshuisvesting. De gemeente heeft de opbrengst uit de verkoop aandelen Bouwfonds gebruikt voor de storting in het fonds als een geldlening. Een gedeelte van het gestorte bedrag is door SVN vastgelegd in verstrekte geldleningen aan derden tot een bedrag van circa € 2,2 miljoen. Dit is inclusief een bedrag van € 0,9 miljoen voor funderingsherstel in het kader van de Woningwet.

Voor de bepaling van de financieringspositie zijn de financieringsbehoefte (geïnvesteerd vermogen in vaste activa) en de financieringsmiddelen (opgenomen langlopende leningen, reserves en voorzieningen) van belang. Tweemaal per jaar wordt de financieringspositie van de gemeente geactualiseerd, bij de jaarrekening en de begroting. De financieringspositie aan het einde van de jaren 2015 tot en met 2017 is opgenomen in onderstaande tabel.

(bedragen x € 1.000)

Het financieringstekort per 31 december 2016 is met circa € 11,4 miljoen toegenomen ten opzichte van 2015. Dit wordt veroorzaakt door een toename van de boekwaarde van de vaste activa door investeringen en een afname van de omvang van de voorzieningen. In 2017 worden voor de financiering langlopende leningen aangetrokken.

De onderstaande tabel geeft inzicht in het verloop van de langlopende geldleningen in 2016.

(bedragen x € 1.000)

De tarieven op de kapitaalmarkt waren in 2016 laag. De werkelijke rente voor langlopende geldleningen (20 jarige annuïteit) bedroeg in 2016 gemiddeld 1,2 % (bij het opstellen van de begroting 2016 is rekening gehouden met een rentepercentage van 1,75%). In 2016 is geen langlopende lening aangetrokken omdat het financieringssaldo geruime tijd binnen de kasgeldlimiet is gebleven.

De gemeente financiert de lopende betalingen en ontvangsten tot het maximum van de kasgeldlimiet (€ 17 miljoen) met kortlopende geldleningen (kas- en daggeld).

Eventuele overtollige liquide middelen worden (verplicht) bij de schatkist uitgezet. Dit heeft zich aan het eind van 2016 voorgedaan. Hiervoor is een drempelbedrag van € 1,4 miljoen per dag van toepassing (dit verschilt per gemeente) en gaat over het gemiddelde van de overtollige geldmiddelen per kwartaal. De volgende wettelijk voorgeschreven tabel geeft aan in hoeverre binnen het drempelbedrag is gebleven in 2016.

(bedragen x € 1.000)

De tarieven op de geldmarkt waren in 2016 laag. In de begroting 2016 was uitgegaan van gemiddeld

0,5 %. In 2016 zijn diverse kasgeldleningen opgenomen die varieerden van € 4 miljoen tot € 20 miljoen. De gemiddelde rente op deze leningen bedroeg 0,32 % negatief. Dit betekent een vergoeding voor het opnemen van kasgeldleningen (geld toe bij lenen). De gerealiseerde rente

(€ 45.000) wijkt marginaal af van de geraamde rente (€ 40.000).