Vaste activa

In 2008 is de nota Activabeleid vastgesteld door de gemeenteraad. De gemeenteraad heeft in 2010 besloten de methodiek van afschrijven voor materiële vaste activa te wijzigen van de lineaire naar de annuïteitenmethode. In december 2012 is de financiële Verordening ex artikel 212 voor 2013 en komende jaren vastgesteld. In deze nieuwe verordening is de annuïteitenmethode als verplichting opgenomen. Ingaande van 2013 worden investeringen < € 25.000 niet meer geactiveerd.

Immateriële vaste activa

De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in maximaal vijf jaar afgeschreven.

Materiële vaste activa

In het BBV wordt onderscheid gemaakt tussen materiële vaste activa met economisch nut en activa met maatschappelijk nut.

Activa met economisch nut dragen bij aan de mogelijkheid middelen te verwerven of zijn verhandelbaar. Onder deze categorie vallen onder andere gebouwen, vervoermiddelen, inventaris en apparatuur. Het activeren van deze bezittingen is verplicht. Dat dient eenduidig te gebeuren en op de activa dient op consistente wijze afgeschreven te worden.
Vanaf het jaar 2014 is een nieuwe categorie opgenomen voor activa met economische nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing geheven kan worden. Dit zijn investeringen in het riool en afvalverwijdering worden opgenomen onder de investeringen met economisch nut waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven (artikel 35, 1b BBV).

Activa met maatschappelijk nut hebben betrekking op investeringen in de openbare ruimte. Investeringen in bruggen, wegen, water etc. vallen in deze categorie. Zij hebben dus geen economisch nut en zijn niet verhandelbaar. Voor investeringen met maatschappelijk nut gaf het BBV tot 2017 de voorkeur aan niet activeren, maar sloot activeren niet uit. In 2017 is de BBV gewijzigd en dienen investeringen met maatschappelijk nut eveneens geactiveerd te worden. Vooruitlopende op deze BBV wijziging heeft de gemeente in de Financiële Beheers 2016 de wijziging al doorgevoerd, waardoor de gemeente deze regel hanteert vanaf het boekjaar 2016.

Conform de Financiële Beheersverordening 2016 worden alle materiele vaste activa met ingang van 2016 geactiveerd en gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden zijn op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. De activa worden vanaf het eerstvolgende jaar na het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte gebruiksduur, waarbij geen rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Bij de waardering wordt rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is.

Alle materiele vaste activa worden met ingang van 2016 annuïtair afgeschreven. Hiervoor zijn in de verordening maximale afschrijvingstermijnen als kader opgenomen.

De voorgeschreven maximale afschrijvingstermijnen zijn als volgt:

Financiële vaste activa

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en leningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde. Participaties in het aandelenkapitaal van NV’s en BV’s zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs, dan vindt afwaardering plaats.

Vlottende activa

Voorraden

De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Zolang daarvan geen sprake is, worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht. De gevormde voorzieningen om verliezen op grondexploitaties te dekken zijn in mindering gebracht op de boekwaarde van de bouwgronden. De voorzieningen zijn in de balans opgenomen tegen contante waarden.

Eind 2015 zijn de uitkomsten van de heroriëntatie van de plannen grondexploitatie DVC door de raad vastgesteld. Concreet bestaan deze bevindingen uit een nieuwe ontwikkelstrategie en planconcept voor de ‘Nieuwe Duivenvoordecorridor’ (NDVC). Deze uitkomsten zijn begin 2016 financieel inzichtelijk gemaakt in de eerste herziening van de grondexploitatie 2016.

Bij de resultaatberekening van de gemeentelijke grondexploitatie Duivenvoordecorridor (eerste herziening 2016) zijn ten aanzien van de parameters de volgende uitgangspunten gehanteerd:

In de eerste helft van 2016 is het plan verder uitgewerkt in een ‘ruimtelijke uitnodiging’. De ruimtelijke uitnodiging legt de ambities en uitgangspunten voor de verschillende ontwikkelgebieden nader vast. De effecten van (onder andere) de ruimtelijke uitnodiging zijn financieel inzichtelijk gemaakt in de tweede herziening van 2016, welke eind december door de gemeenteraad is vastgesteld.

Begin 2017 heeft de (eerste) herziening van de grondexploitatie plaats gevonden. Deze grondexploitatie draagt de nieuwe naam van het project: Vlietvoorde. Deze herziening is in de raad van mei behandeld. Bij deze herziening zijn ten aanzien van de parameters de volgende uitgangspunten gehanteerd.

Vorderingen en overlopende activa

De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid zijn voorzieningen gevormd en op de vorderingen in mindering gebracht. De voorziening wordt gedeeltelijk statisch en gedeeltelijk dynamisch bepaald op basis van de geschatte inningskansen.

Liquide middelen en overlopende posten

De liquide middelen en overlopende posten zijn tegen nominale waarde opgenomen. De overlopende posten hebben een looptijd van maximaal één jaar.

Voorzieningen

Voorzieningen zijn gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies, met uitzondering van de voorziening wethouderspensioenen en de voorziening voor verwachte verliezen op grondexploitaties die gewaardeerd zijn tegen contante waarde. Alle onderhoudsegalisatievoorzieningen stoelen op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zake geformuleerd zijn. In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen van het jaarverslag is het beleid nader uiteengezet. De voorzieningen voor dubieuze debiteuren en voor verwachte verliezen op grondexploitaties zijn in mindering gebracht op de waarden van de respectievelijke balansposten debiteuren en voorraden.

Stelselwijzing
Tot eind 2015 trof de gemeente de verliesvoorziening van een grondexploitatie op contante waarde.
Dit betekent dat de verliesvoorziening bij een gelijkblijvend grondexploitatieresultaat op einddatum (eindwaarde) tot einddatum ieder jaar met rente verhoogd moest worden. Deze verhoging kwam ten laste van de Algemene Reserve Grondexploitaties (ARG).
Omdat de ARG bij de tweede herziening van 2014 was uitgeput en eind 2015 is opgeheven, is besloten om de verliesvoorziening op eindwaarde tetreffen. Door de verliesvoorziening op eindwaarde te treffen is geen sprake meer van toekomstige oprenting en een beslag op de algemene reserve vrij besteedbaar.

Vaste schulden

Vaste schulden zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde, verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer.

Vlottende passiva

De vlottende passiva zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde en hebben een looptijd van maximaal één jaar.

Borg- en garantstellingen

Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. In de toelichting op de balans is nadere informatie opgenomen.

Grondslagen resultaatbepaling

Deze grondslagen zijn grotendeels ontleend aan de waarderingsgrondslagen. Voor het overige geldt dat de lasten en baten worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Alle lasten en baten, die betrekking hebben op het boekjaar en tijdens het opstellen van de jaarrekening bekend zijn worden in het betreffende verslagjaar verwerkt. Daarbij geldt dat verliezen worden verantwoord op het moment dat ze voorzienbaar zijn en winsten eerst worden verantwoord nadat ze gerealiseerd zijn.

Rente

De rentelasten worden via een vast rente percentage van 4% verdeeld. Voor de langlopende geldleningen wordt rekening gehouden met transitorische rente aan het einde van het verslagjaar.

[1] De disconteringsrente is conform de Notitie Grondexploitaties 2016 van de commissie BBV gemaximeerd op 2,00%

Activa

Vaste activa

Immateriële vaste activa

Dit betreft de investeringskosten voor onderzoek en ontwikkeling ten behoeve van toekomstige activa. Afschrijving van de kosten vindt plaats in maximaal vijf jaren.

Materiele vaste activa

De materiele vaste activa zijn investeringen in duurzame tastbare zaken. Er wordt onderscheid gemaakt in investeringen met een economisch nut en investeringen met maatschappelijk nut. Daarnaast is vanaf het jaar 2014 een nieuwe categorie opgenomen voor activa met economische nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing geheven kan worden.

Investeringen met een economisch nut

(bedragen x € 1.000)

De belangrijkste (vermeerderingen op) investeringen in 2016 betreffen:

Bedrijfsgebouwen

In 2016 is circa € 4,4 mln. geïnvesteerd in bedrijfsgebouwen. De belangrijkste investeringen zijn nieuwbouw scholen (€ 2,3 mln.), concentratie gemeentelijke dienstverlening (€ 1,5 mln.) en nieuwe zwembad Leidschendam (€ 0,4 mln.).

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken

In 2016 hebben hoofdzakelijk de volgende investeringen plaatsgevonden: vervanging sportvelden, voorbereidende werkzaamheden project Rietvink en diverse werkzaamheden bereikbaarheid Stompwijk.

Vervoersmiddelen

In 2016 zijn twee gemeentelijke bedrijfsvoertuigen ten behoeve van de buitendienst vervangen.

Machines, apparatuur en installaties

In het kader van het project de moderne overheid is in 2016 voor een bedrag van circa € 1,1 mln. geïnvesteerd in de aanschaf en vervanging van automatiseringsapparatuur.

Overige materiele vaste activa

In 2016 bedragen de investeringen circa € 0,2 mln. Dit betreft met name de aanschaf van inventaris ten behoeve van het project concentratie gemeentelijke dienstverlening.

Extra afschrijvingen

De extra afschrijvingen voor 2016 zijn circa € 0,8 mln. Dit betreft de restant boekwaarden van het oude zwembad De Fluit, sloop noodlokalen van de basisschool Emmaüs en verbouwingskosten Corbulo gebouw waar eind 2016 Werk en Inkomen uit vertrokken is.

Investeringen met economisch nut, waar ter bestrijding van kosten een heffing wordt geheven

(bedragen x € 1.000)

De belangrijkste (vermeerderingen op) investeringen in 2016 betreffen het vervangen van rioleringen en rioolinstallaties. De investeringen in afvalverwijdering zijn aanlegkosten voor ondergrondse afvalcontainers.

Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut

(bedragen x € 1.000)

De belangrijkste (vermeerderingen op) investeringen in 2016 betreffen:

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken

De investeringen in 2016 hebben betrekking op de door de gemeente uitgevoerde civieltechnische werken aan wegen, groot onderhoud kunstwerken, voorzieningen openbare verlichting, verkeerslichten, waterspoorpark, groenvoorzieningen en speelplaatsen. Daarnaast zijn van derden bijdragen ontvangen onder andere voor de aanleg van het waterspoorpark Veen-en Binckhorstpolder en park ’t Loo.

Overige materiele vaste activa

In 2016 is voor € 0,5 mln. geïnvesteerd in onder andere speelvoorzieningen en de herinrichting van de openbare ruimte Fluitpolderplein.

Financiële vaste activa

De specificatie van de financiële vaste activa 2016 is als volgt:

(bedragen x € 1.000)

Overige uitzettingen (met een rentetypische looptijd van een jaar en langer)

SVN (starters)leningen

Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVN) zet op voordracht van de gemeente leningen uit in de sector volkshuisvesting, de gemeente verstrekt door tussenkomst van het SVN de bedragen voor de leningen. Tussen het SVN en de gemeente bestaat daarvoor een rekening-courant verhouding, op deze rekening courant worden ontvangen rente en aflossingen op leningen bijgestort en komen verstrekte leningen in mindering.

De gemeente kan de gelden in rekening-courant opnemen of gebruiken voor nieuwe leningen. De rekening-courant heeft een rente-typische looptijd van minder dan één jaar (de rente kan dagelijks wijzigen), reden waarom de rekening-courant als liquide middel is opgenomen op de balans. De totale stand van uitgezette leningen per 31 december 2016 is € 2.007.000. In 2016 is voor een bedrag van € 64.000 ten laste van de rekening-courant aan nieuwe leningen verstrekt aan starters. Daarnaast is een bedrag van € 276.000 afgelost.

Overige vorderingen

De teruggave btw met betrekking tot het sportcomplex Westvliet wordt in 7 termijnen, van 2013 t/m 2019, van de belastingdienst terug ontvangen. In 2016 is op deze vordering in totaal € 49.000 afgelost. Restant van de vordering bedraagt per 31 december 2016 € 120.000.

Kapitaalverstrekkingen

Deelnemingen

De specificatie van het onderdeel deelnemingen is als volgt:

(bedragen x € 1.000)

De gemeente is in bezit van 170.776 aandelen van ENECO, 229.985 aandelen Dunea en 203.190 aandelen NV Bank Nederlandse Gemeenten. De gemeente is voor 25% medeaandeelhouder in een samenwerkingsverband in afvalverwerking genaamd Coördinatie Afvalverwerking Zuid-Holland. Dit samenwerkingsverband wordt opgeheven. De boekwaarde van genoemde aandelen is gebaseerd op de oorspronkelijke verkrijgingswaarde.

Overige langlopende leningen (u/g)

Dit betreffen hypothecaire geldleningen die aan personeel zijn verstrekt. In 2016 is één geldlening extra afgelost. Per ultimo 2016 staan nog drie geldleningen uit. De gemeente verstrekt sinds 2002 geen nieuwe hypothecaire geldleningen meer aan het eigen personeel

Vlottende activa

Voorraden

Voor het berekenen van de balanswaarden van de voorraden worden op de (boek)waarden van de grondexploitaties de gevormde verliesvoorziening(en) in mindering gebracht. In het kort ziet het verloop van de balanswaarden van de voorraden er als volgt uit.

De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën:

(bedragen x € 1.000)

Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop van de boekwaarden in 2016 het volgende overzicht worden weergegeven. De cijfers voor Vlietvoorde zijn gebaseerd op de eerste herziening van de grondexploitatie 2017.

(bedragen x € 1.000)

Het resultaat van de grondexploitatie is sterk afhankelijk van de te realiseren verkoopprijzen van het te realiseren woningbouwprogramma. Deze verkoopprijzen zijn geschat door externe deskundigen. Omdat de ingeschatte verkoopprijzen prognoses betreffen en op dit moment niet met zekerheid zijn vast te stellen, is een bandbreedte waarneembaar. Deze bandbreedte vertaalt zich in de eerste herziening 2017 in een grondexploitatieresultaat variërend van circa € 2,8 mln. tot circa -/- € 11,9 mln. op contante waarde per 1 januari 2017.

Het berekende grondexploitatieresultaat van circa -/- € 4,1 mln. op contante is het mid-case scenario.
Op eindwaarde per 31-12-2024 komt het resultaat van het mid-case scenario uit op circa -/- € 4,6 mln. Ter afdekking van het berekende tekort op einddatum is een verliesvoorziening getroffen ter grootte van het resultaat op eindwaarde. De gevormde verliesvoorziening bedraagt ca. € 4,6 mln.
Het risico op lagere verkoopprijzen en daarmee een lager grondexploitatieresultaat ten opzichte van het mid-case scenario is opgenomen in de risicoanalyse. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de Openbare samenvatting 'Tweede herziening grondexploitatie Vlietvoorde 2017'.

In de paragraaf grondbeleid wordt ingegaan op de toekomstige ontwikkelingen van de grondexploitaties. Hieronder volgt een verloop van de verliesvoorziening.

(bedragen x € 1.000)

De verliesvoorziening per 1 januari 2016 is gebaseerd op de eerste herziening van de grondexploitatie in 2016. Op basis van deze herziening is een verliesvoorziening getroffen ter grootte van circa € 12,4 mln. Dit bedrag was gelijk aan het berekende tekort op einddatum. Het resultaat van de grondexploitatie viel in de tweede herziening 2016 gunstiger uit. Op basis van de tweede herziening 2016 bedraagt de verliesvoorziening circa € 7,6 mln. Hiermee is circa € 4,8 mln. in aanmerking gekomen voor vrijval ten gunste van de algemene reserve vrij besteedbaar. De vrijval van de verliesvoorziening en de storting in de algemene reserve vrij besteedbaar zijn conform raadsbesluit van december 2016 verwerkt in de jaarrekening.

Op basis van de eerste herziening 2017 bedraagt de verliesvoorziening circa € 4,6 mln. Hiermee is circa € 3,0 mln. extra in aanmerking gekomen voor vrijval ten gunste van de algemene reserve vrij besteedbaar. De extra vrijval van de verliesvoorziening is verwerkt in de jaarrekening en maakt onderdeel uit van het rekeningresultaat 2016.

In de jaarrekening 2016 is een totale vrijval verwerkt van € 4,8 mln. + € 3,0 mln = Є 7,8 mln.

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarden onder aftrek van de bedragen, die voorzien zijn voor oninbaarheid en worden als volgt gespecificeerd:

(bedragen x € 1.000)

Vorderingen Rijksbelastingen

Deze post heeft hoofdzakelijk betrekking op een vordering van het BTW-Compensatiefonds, welke ultimo juni 2017 wordt ontvangen.

Rekening-courantverhoudingen

Rekening-courant bestaat uit het direct opvraagbare rekening-courant saldo met het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland (SVN) ad € 2.157.000.

Debiteuren

De stand van de debiteuren is verlaagd ten opzichte van 1-1-2016. Deze stand betreft een momentopname. Sturing op invordering en debiteurenstanden is een continue proces binnen de gemeente en zal ook de komende jaren onder de aandacht blijven.

Voorzieningen voor dubieuze debiteuren

(bedragen x € 1.000)

In 2016 is voor een totaal bedrag van € 460.000 oninbaar verklaard.

Op grond van de 75% regeling bij de BBZ is een aanpassing op de debiteurenpositie doorgevoerd. Het totaal van de terugbetalingsverplichting BBZ is ultimo 2016 € 764.000.

Liquide middelen

De liquide middelen bestaan uit kas- en banksaldi(tegoed). Het tegoed bij de ING-bank bedraagt € 16.500 en het tegoed bij de Rabobank € 13.700. De kruisposten bedragen € 6.500. Totaal liquide middelen per 31-12-2016 bedraagt derhalve € 36.700.

Overlopende activa

(bedragen x € 1.000)

Onder de overlopende activa zijn opgenomen de door de gemeente nog te ontvangen c.q.
vooruitbetaalde bedragen. De belangrijkste posten zijn:
Op de balans staan onder andere de nog te ontvangen bijdragen van het rijk (Vangnetregeling BUIG), de VOF Leidschendam Centrum inzake verkoop grond, diverse afrekeningen van subsidies, enz.. Daarnaast een vooruitbetaalde post aan diverse zorgaanbieders inzake de Jeugdhulpverlening.

Passiva

Eigen Vermogen

Reserves

Reserves worden onderscheiden in algemene reserves en bestemmingsreserves.

Het verloop van de reserves is in 2016 als volgt:

Onderstaand wordt puntsgewijs ingegaan op enkele belangrijke mutaties in de reserves.

Algemene reserves

1. De algemene reserve met bufferfunctie is bestemd voor het opvangen van financiële gevolgen van calamiteiten en risico’s (exclusief die van grondexploitaties). De reserve vormt een belangrijk deel van de weerstandscapaciteit. Ter versterking van het weerstandsvermogen heeft in 2016 een toevoeging plaatsgevonden van € 793.000 ten laste van de algemene reserve vrij besteedbaar.

2. De algemene reserve vrij besteedbaar kan de gemeenteraad vrij aanwenden. De reserve is echter ook een belangrijke component van het weerstandsvermogen. In de reserve zijn bedragen gestort van de verkoop van grond in Leidsenhage (€ 7 miljoen) en het bij de 2e Turap geraamde voordelige resultaat op de exploitatie (€ 4 miljoen). Ook is een gedeelte van de verliesvoorziening voor de grondexploitatie Vlietvoorde vrijgevallen (€ 4,8 miljoen).

Daarnaast is in 2016, ter versterking van het weerstandsvermogen, ten laste van de algemene reserve vrij besteedbaar € 793.000 toegevoegd aan de algemene reserve met bufferfunctie.

Ten laste van de reserve zijn de belangrijkste onttrekkingen die voor de vorming van de reserve Rietvink (€ 4,3 miljoen), een treservering voor het vakantiegeld voor juni t/m december (€ 1,2 miljoen), een storting in de reserve dekking afschrijvingslasten voor een investering in het Waterspoorpark (€ 0,25 miljoen), een onttrekking voor CGD (€ 0,5 miljoen), een onttrekking voor het Sociaal Domein (€ 0,3 miljoen) en de dekking van uitgaven zoals voorgenomen bij de 1e Turap en voor de doorontwikkeling van de Kadernota 2017 (€ 0,4 miljoen).

Bestemmingsreserves

3. De reserve stedelijke vernieuwing is ingesteld voor de dekking van het stedelijk vernieuwingsprogramma 2010 – 2014. De provincie heeft toestemming gegeven om lopende projecten in de jaren daarna af te ronden. In 2016 is in totaal nog een bedrag van € 0,3 miljoen onttrokken aan de reserve. Er zijn nog bedragen onttrokken voor de Nieuwstraat, voor bodemmaatregelen, voor het Waterspoorpark, voor de Venestraat en voor De Heuvel.

4. De reserve dekking afschrijvingslasten is ingesteld voor de dekking van de afschrijvingslaten van

(geactiveerde) investeringen met economisch nut, die in overeenstemming met de besluitvorming (gedeeltelijk) ten laste van eenmalige middelen komen. De onttrekkingen zijn gebaseerd op de werkelijke afschrijvingen van de betreffende investeringen als de dekking ten laste van een reserve is gekomen. Een enkele investering wordt slechts gedeeltelijk gedekt uit een reserve. De dekking uit de reserve dekking afschrijvingslasten investeringen met economisch nut zijn dan naar verhouding. Voor de dekking van de afschrijvingen van de tot en met 2015 geïnvesteerde bedragen wordt € 0,5 miljoen onttrokken. De reserve zal in stand moeten blijven zolang er op deze investeringen afgeschreven zal worden. Dit zal nog geruime tijd zijn omdat er investeringen bij zitten waarvoor een afschrijvingstermijn van 40 jaar geldt. Ook is het mogelijk dat er nog nieuwe investeringen worden gedaan waarvan de dekking van de afschrijving ten laste van deze reserve moet komen.

5. De egalisatiereserve rioleringen is ingesteld om gerealiseerde resultaten (voor- en nadelig) op riolering te verrekenen en om zo nodig kosten van riolering boven de rioolheffing af te dekken. Primair hanteren wij kostendekkende tarieven op basis van de in de begroting opgenomen geraamde lasten. De reserve wordt zoals besloten bij de kadernota 2015 afgeroomd met een bedrag van € 2.368.000 en dit wordt gestort in de algemene reserve vrij besteedbaar. In 2015 is er een exploitatieoverschot van € 278.000 ontstaan. Dit bedrag is in de egalisatiereserve gestort.

6. De egalisatiereserve afvalstoffenheffing is ingesteld om de gerealiseerde resultaten (voor- en nadelig) op afvalinzameling te verrekenen en om zo nodig kosten van afvalinzameling boven de afvalstoffenheffing af te dekken. Primair hanteren wij kostendekkende tarieven op basis van de in de begroting opgenomen geraamde lasten. Bij de raming van de opbrengst afvalstoffenheffing is  voor 2015 echter geen rekening gehouden met de huidige leegstand van woningen. In 2015 stond circa 3% van de onroerende zaken leeg, waardoor hier geen afvalstofheffing kon worden opgelegd. Hierdoor is een nadeel ontstaan van € 250.000. Dit bedrag is aan de egalisatiereserve onttrokken.

7. De reserve herwaardering activa is ingesteld naar aanleiding van de stelwijziging afschrijving activa. De afschrijving van activa is omgezet van een lineaire naar een annuïtaire afschrijving. In

2016 is een bedrag van € 0,45 miljoen van de reserve vrijgevallen voor de dekking van kapitaallasten.

8. De Reserve bereikbaarheid Stompwijk is ingesteld voor de dekking van de extra afschrijving van het investeringsproject Bereikbaarheid Stompwijk. De reserve is gevoed vanuit de reserve inkomensfunctie (€ 17,6 miljoen), de reserve verbindingsweg Stompwijk (€ 4,4 miljoen) en van 2015 t/m 2018 jaarlijks € 700.000 vanuit de exploitatie. Het totale project betreft de reconstructie van de Stompwijkseweg, herinrichting van de Dr. van Noortstraat en de aanleg van een nieuwe verbindingsweg met een totale investering van € 29 miljoen.

9. De reserve nieuwbouw zwembad is ingesteld voor de dekking van de eenmalige kosten (sloop, afschrijving boekwaarde en bouwrente) van het nieuwe zwembad De Fluit. In 2016 is € 0,7 miljoen aan de reserve onttrokken.

10. De reserve incidenteel nieuw beleid 2015 – 2018 is ingesteld voor de dekking van de uitgaven van het incidentele nieuw beleid uit het coalitieakkoord. De totale kosten van het incidentele nieuwe beleid in de bestuursperiode 2015-2018 bedragen € 3,1 miljoen en worden gedekt door het inzetten van middelen uit reserves, te weten de algemene reserve vrij besteedbaar voor € 2,9 miljoen en de reserve recessie voor € 0,2 miljoen. In 2016 is er € 0,7 miljoen onttrokken voor incidenteel nieuw beleid.

11. De reserve incidentele kosten 2016 – 2018 is ingesteld voor de dekking van verplichtingen die nog op de bij de Kadernota 2015 opgeheven bestemmingsreserve rusten. In 2016 is € 0,94 miljoen onttrokken aan de reserve. In onderstaand tabel is opgenomen welke verplichtingen er nog zijn.

(bedragen x € 1.000)

12. De Reserve Rietvink is in 2016 ingesteld voor de dekking van de kosten van de reparatie van de verzakkingen in de Rietvink voor € 4,3 miljoen. Dit is ten laste gekomen van de Algemene reserve vrij besteedbaar.

Vreemd vermogen

Voorzieningen

Voorzieningen worden onderscheiden in:

&Oslash; Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s die op balansdatum onzeker zijn; &Oslash; Onderhoudsegalisatievoorzieningen.

Het verloop van de voorzieningen is in 2016 als volgt:

(Bedragen x €1.000)

Onderstaand wordt puntsgewijs ingegaan op enkele belangrijke mutaties in de voorzieningen:

Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s die op balansdatum onzeker zijn

1. De voorziening spaarverlof is gevormd voor de verplichting tegenover medewerkers van de gemeente Leidschendam-Voorburg die verlofdagen hebben gespaard (spaarverlof) en deze in de toekomst kunnen opnemen. In 2016 is een verlofspaarder met pensioen gegaan en is het spaarverlof vrij gevallen.

2. De voorziening pensioenen wethouders is gevormd voor toekomstige pensioenverplichtingen aan gewezen wethouders, waarvan de pensioenaanspraak in eigen beheer wordt gehouden. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald aan de hand van actuariële berekeningen en is opgenomen tegen contante waarde. De berekeningen zijn gebaseerd op de actuele rekenrente en sterftetabel. Door uitgekeerde pensioenen in 2016 is de voorziening met een bedrag van € 228.000 afgenomen. Voor actualisering is een bedrag van € 287.000 toegevoegd.

3. De Voorziening backservice wethouder pensioenen is ingesteld naar aanleiding van het afgelopen APPA-plan voor de wethouders. In het kader van de.backservice verplichtingen is deze ondergebracht bij een verzekeraar onder de naam APPA-fonds (algemene pensioenwet politieke ambtsdragers). De hoogte van de voorziening heeft betrekking op het deel dat nog niet door het fonds is gedekt. De huidige stand van zaken van het benodigde beleggingstegoed en het opgebouwde beleggingstegoed is dat er een risico zou zijn van € 530.000. De hoogte van de voorziening is niet voldoende om dit risico op te vangen. Om die reden is een bedrag van € 120.000 gestort in de voorziening.

4. De voorziening zwerfafval is gevormd om een extra impuls te geven aan de gemeentelijke aanpak van zwerfafval. Jaarlijks ontvangt de gemeente van Nedvang een vergoeding voor extra aanpak van zwerfafval. In 2016 heeft de gemeente op basis van haar aanvraag goedkeuring ontvangen en is een vergoeding van € 89.000 voor 2016 in de voorziening gestort. De uitgaven  in 2016 (€ 101.000) hebben betrekking op de kosten die gemaakt zijn voor de uitvoering van het project “Dit is jouw Buurt”.

5. De voorziening afval is gevormd om in geval van nog niet uitgevoerde vervangingsinvesteringen de onderbesteding op de kapitaallasten in te storten. In 2016 is een bedrag van € 95.000 in de voorziening gestort. In 2016 is de egalisatievoorziening afval (art 44) aangewend ter dekking van de tekorten op het product Afval. Oorzaak is een hogere DVO bijdrage als gevolg van de gewijzigde begroting 2016 Avalex en toename in aantal kwijtscheldingen.

6. De voorziening riolering is gevormd om in geval van nog niet uitgevoerd werk bij investeringen de onderbesteding op kapitaallasten te doteren aan de voorziening (artikel 44, lid 2 BBV). Deze voorziening kan worden aangewend ter dekking van toekomstige extra kapitaallasten of voor

(toekomstige) tekorten op het product Riolering. In 2016 hebben er geen dotaties plaatsgevonden.

Onderhoudsegalisatievoorzieningen

7. De voorziening afkoopsommen grafonderhoud is gevormd om de toekomstige lasten te dekken van onderhoudswerkzaamheden aan graven, waarvan de eigenaar de onderhoudsplicht heeft overgedragen aan de gemeente door het betalen van een afkoopsom. De in 2016 ontvangen afkoopsommen ad € 164.500 zijn in de voorziening gestort. Ter dekking van de kosten voor onderhoud aan de graven is een bedrag van € 140.500 vrijgevallen.

8. De voorziening groot onderhoud gemeentelijke gebouwen is gevormd voor de toekomstige uitgaven voor groot onderhoud aan gemeentelijke gebouwen op basis van meerjarige onderhoudsprogramma’s (MOP’s). In 2016 is een bedrag van € 1.900.000 in de voorziening gestort voor toekomstig groot onderhoud. In 2016 is ten laste van de voorziening € 573.000 besteed aan onderhoud gebouwen.

9. De voorziening nazorg Nieuwstraat is gevormd voor onder andere de kosten van nazorg van de vervuilde ondergrond van de voormalige gasfabriek aan de Nieuwstraat en de grondwatermonitor Klaverweide. In 2013 is besloten dat dit laatste gestopt kan worden. In 2011 is van de provincie een bedrag van € 200.000 ontvangen voor de dekking van de kosten tot 2014. Dit bedrag is in de voorziening gestort. Geen stortingen in 2016. De uitgaven ad € 10.000  betreffen de jaarlijkse kosten voor: monitoring grondwater en onderhoudswerkzaamheden aan drainageleidingen en putten aan de Nieuwstraat.

Voorzieningen ten behoeve van de grondexploitaties en dubieuze debiteuren

De voorzieningen voor tekorten op grondexploitaties en dubieuze debiteuren zijn in 2016 in mindering gebracht op de balansposten “Voorraden” en “Overige vorderingen”. Het verloop van deze voorzieningen is in 2016 als volgt:

(bedragen x € 1.000)

Grondexploitatie Vlietvoorde (voorheen: Nieuwe Duivenvoordecorridor)

Bij de eerste herziening van de grondexploitatie Vlietvoorde is het resultaat op eindwaarde opnieuw vastgesteld. Ten gevolge van planuitwerking en de aantrekkende woningmarkt is dit resultaat verbeterd en wordt becijferd op circa € 4.593.000 op eindwaarde. Aangezien de per 1-1-2016 getroffen verliesvoorziening € 12.390.000 bedraagt, valt in 2016 € 7.797.000 vrij.
Conform raadsbesluit van december 2016 inzake de 2^e herziening 2016 van de grondexploitatie
Vlietvoorde, is een deel van de vrijval van de voorziening, te weten een bedrag van € 4.820.000, gestort in de algemene reserve vrij besteedbaar.

Vaste schuld met een rentetypische looptijd van een jaar of langer

Tot de vaste schulden behoren de opgenomen langlopende geldleningen met een oorspronkelijke looptijd van één jaar of langer. Het verloop en de opbouw van de langlopende schulden is als volgt:

(bedragen x € 1.000)

Binnenlandse banken en overige binnenlandse sectoren

In 2016 is één geldlening versneld afgelost en zijn er geen nieuwe leningen aangetrokken. De in de tabel vermelde aflossingen 2016 betreffen verder reguliere aflossingen.

VOF Leidschendam Centrum

De gemeente heeft gronden in het gebied Leidschendam Damcentrum verworven. De VOF Leidschendam Centrum (waar de gemeente voor 50% in deelneemt) heeft deze aankopen gefinancierd. Ook heeft de VOF in opdracht van de gemeente deze gronden gedeeltelijk bouwrijp gemaakt, ook deze uitgaven heeft de VOF voorgefinancierd. De voorfinancieringen door de VOF zijn een renteloze lening aan de gemeente. De gemeente lost deze lening af bij verkoop van de gronden aan de VOF.

Vlottende passiva

De vlottende passiva bestaan uit banksaldi, kortlopende schulden en de overlopende passiva en zijn als volgt gespecificeerd:

(bedragen x € 1.000)

Banksaldi

Het saldo bij de Bank Nederlandse Gemeenten bedraagt per 31 december 2016 € 2.558.000 (schuld).

Crediteuren algemeen / kortlopende schulden aan publiekrechtelijke lichamen

Deze post betreft de nog te betalen facturen per 31 december 2016. Voor crediteuren algemeen staat per 1 maart 2017 nog een bedrag open van € 60.000.

Overige kortlopende schulden

In deze post zijn de waarborgsommen van derden verantwoord voor € 3.000. De stand van de aangetrokken kasgeldleningen per 31 december 2016 is € 9 miljoen.

Overlopende passiva

Dit betreffen de door de gemeente verschuldigde (€ 12,7 mln.) en vooruit ontvangen bedragen (€ 3,0 mln.).

Vooruit ontvangen overheidsbijdragen

Conform het BBV artikel 52a lid 1 wordt in de onderstaande tabel het verloop per uitkering met een specifiek bestedingsdoel weergegeven. De gemeente heeft van overheidsinstellingen bijdragen ontvangen voor de uitvoering van specifieke taken. Zolang de gemeente die taak nog niet (volledig) heeft uitgevoerd, blijft (een deel van) de ontvangen bijdrage als vooruit ontvangen verantwoord. Voor de vrijgevallen bedragen heeft de gemeente de corresponderende taak uitgevoerd.

Gewaarborgde geldleningen

De gemeente staat garant voor de tijdige betaling van rente en aflossing van geldleningen van instellingen en particuliere huiseigenaren in het kader van de stimulering van het eigen woningbezit.
Het totaal van deze garantstelling is niet in het balanstotaal begrepen maar afzonderlijk weergegeven. Aangezien de gemeente een risico loopt en verplicht kan worden achterstallige vorderingen te voldoen is het totaalbedrag van de garantstelling vermeld. In het verslagjaar 2016 heeft de gemeente Leidschendam-Voorburg geen bedragen behoeven te betalen in het kader van borg- en garantstellingen.
De volgende groepen van gewaarborgde leningen zijn te onderscheiden:

• geldleningen aan diverse instellingen (zie bijlage 1);
• geldleningen aan particulieren (bevordering eigen woningbezit);
• geldleningen aan instellingen met een waarborg bij het Waarborgfonds Sociale      Woningbouw (niet uit de balans blijkende garanties).

Geldleningen aan instellingen: borgstelling door de gemeente

Per 31 december 2016 bedraagt de garantstelling verstrekt aan diverse instellingen € 39,4 miljoen (per 31 december 2015 was dit € 43,8 miljoen). Ten opzichte van 2015 is dit een verlaging van het risico met € 4,4 miljoen. De gemeente verstrekt conform het Treasurystatuut 2005 geen nieuwe garanties aan instellingen. Eventuele nieuwe garanties worden alleen nog verstrekt onder het regime van het WSW.

De BNG heeft een kredietfaciliteit verstrekt aan de VOF Leidschendam Centrum waar de gemeente in deelneemt. De hoofdsom van de faciliteit bedraagt € 24 miljoen en bestaat uit twee fixe leningen van in totaal € 18 miljoen en een rekening courant krediet van € 6 miljoen.

De fixe leningen bestaan uit een lening van € 10 miljoen langlopend en een lening van € 8 miljoen met een looptijd korte dan één jaar.
Van deze faciliteit is per 31 december 2016 € 18,3 miljoen door de VOF Leidschendam Centrum benut. Dit betreft de twee fixe leningen van € 18,0 miljoen totaal en daarnaast ca. € 0,3 miljoen rekening courant. De VOF heeft deze kredieten opgenomen om onder meer de voor de gemeente voorgeschoten gelden voor grondverwervingen en bouwrijp maken te financieren.

De VOF is primair aansprakelijk jegens de bank. In het geval de VOF in gebreke zou blijven, zijn de vennoten aanspreekbaar. In beginsel ieder voor 50%, maar beide vennoten zijn tevens wettelijk hoofdelijk aansprakelijk. Dit betekent in het uiterste geval dat als (direct of indirect) geen verhaal mogelijk is op de andere partner in de VOF (Schouten de Jong/Bouwfonds), de gemeente volledig

(100%) voor de hoofdsom van maximaal € 24 miljoen en eventuele andere schulden van de VOF aansprakelijk kan worden gesteld. Bezittingen en vorderingen van de VOF komen hierop in mindering.

Geldleningen aan particulieren

Vanaf 1 januari 1995 is de verstrekking van nieuwe gemeentegaranties aan particulieren voor hypothecaire geldleningen inzake de aankoop van een eigen huis overgedragen aan de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen te Zoetermeer. De voormalige gemeente Leidschendam heeft de tot en met 1994 verstrekte gemeentegaranties overgedragen, hiermee heeft zij haar risico afgekocht.

De verstrekte gemeentegaranties waarvoor de voormalige gemeente Voorburg borg stond, zijn niet overgedragen. De gemeente Leidschendam-Voorburg blijft voor deze garanties eigen risico dragen, met dien verstande dat een eventueel verlies voor 50% kan worden verhaald op het Rijk. Voor het eigen woningbezit van de voormalige gemeente Voorburg bedraagt de garantstelling per 31 december 2015 totaal € 3,6 miljoen (per 31 december 2014 € 3,9 miljoen).

Door late aanleveringen van gegevens door de hypotheeknemers betreft het hier de stand per 31 december 2015. De jaarlijkse aflossingen op de geldleningen verminderen het bedrag waarvoor de gemeente garant staat.

Geldleningen aan instellingen met WSW borgstelling

In 1995 heeft de gemeente besloten tot samenwerking met het Waarborgfonds Sociale Woningbouw
(WSW). Nieuw verstrekte geldleningen worden vanaf dat moment door het WSW gewaarborgd. Het WSW kent een drieledige zekerheidsstructuur. De primaire zekerheid bestaat uit de soliditeit van de deelnemende toegelaten instellingen. Ten tweede biedt het vermogen van het WSW zelf zekerheid. De gemeente vervult, samen met het Rijk (elk voor 50%) een tertiaire achtervangfunctie.

Het totaal openstaand bedrag van de uitstaande geldleningen WSW bedraagt per 31 december 2016 € 437 miljoen, waarvan € 218 miljoen door de gemeente gewaarborgd. Per 31 december 2015 was dit respectievelijk € 431 miljoen en € 215 miljoen.

Belangrijke financiële verplichtingen

Hier worden de belangrijke financiële verplichtingen vermeld waaraan de gemeente voor toekomstige jaren is verbonden. Dit betreft meerjarige financiële verplichtingen bijvoorbeeld langlopende huur- of
leasecontracten. De belangrijkste verplichtingen die per eind 2016 lopen bij de Gemeente Leidschendam-Voorburg worden hieronder toegelicht:

• Met ingang van 1 november 2007 is de gemeente met Zuijderwijk Vastgoed B.V. een huurcontract aangegaan voor de duur van minimaal 10 jaar voor de locatie Nieuwstraat 2 te Leidschendam. Voor 2016 is € 54.000 huur betaald. De huurperiode dient, indien noodzakelijk (is afhankelijk van nieuwbouw), telkens minimaal te worden verlengd met 5 jaar.

• Met ingang van 1 februari 2010 is de gemeente met de R.K. Parochie Sint Maarten een huurcontract aangegaan voor de locatie Oosteinde 75 te Voorburg voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van ten minste 3 maanden. Voor 2016 is € 67.200 huur betaald.

• Met ingang van 1 mei 2013 is de gemeente met de R.K. Parochie Sint Maarten een huurcontract aangegaan voor de locatie Oosteinde 71 en Oranje Nassaustraat 1B. De overeenkomst loopt tot en met 30 juni 2016 en kan met een jaar worden verlengd. Daarna is verlenging per maand mogelijk. De overeenkomst heeft een opzegtermijn van ten minste 3 maanden. Voor 2016 is € 112.000 huur betaald.

• Met ingang van 1 juli 2013 is de  gemeente  een Dienstverleningsovereenkomst ICT Beheer Organisatie Gemeente Leidschendam-Voorburg en Gemeente Westland aangegaan. Dit contract is aangegaan voor 5 jaar. En zal stilzwijgend worden verlengd met 2 jaar. Voor 2016 is   € 1.263.000 betaald.

• Met ingang van 1 mei 2012 is de gemeente met Tasman Properties C.V. een huurcontract aangegaan voor een kantoorruimte, 40 parkeerplaatsen en een fietsenstalling aan de Prins Bernhardlaan 177-183 (Corbulogebouw). De overeenkomst loopt tot en met 30 april 2017. Daarna wordt de overeenkomst automatisch voortgezet voor een periode van 5 jaar. De overeenkomst kent een opzegtermijn van een jaar. Voor 2016 is € 237.000 betaald. Het College heeft de Raad voorgesteld om in het kader van de Concentratie Gemeentelijke Dienstverlening de huur op te zeggen per 1 mei 2017.

• Met ingang van 1 januari 2011 is de gemeente met ArBeKo (samenwerkingsverband van 3 pensioenfondsen) een huurovereenkomst aangegaan voor gebouw Vliegerlaan 2-4 (Forum Kwadraat). De overeenkomst eindigt op 31 oktober 2016 en zal daarna voor onbepaalde tijd worden voortgezet. De huurovereenkomst is verlengd vanaf 1-11-2016 tot 31-10-2031. Verplichting € 304.000 per jaar.

• Er is een overeenkomst afgesloten met Ricoh per 1 november 2012, voor de zogenaamde multifunctionals (printapparatuur) en centrale repro apparatuur, met een looptijd van 36 maanden. Contractueel bestaat de mogelijkheid om de overeenkomst met 2 keer 1 jaar te verlengen. Het contract liep tot 31 oktober 2016. De jaarlijkse verplichting bedraagt minimaal € 130.000.  De aanbestedingsprocedure  voor een nieuwe contract is inmiddels gestart.

• Een overeenkomst is afgesloten per 1 maart 2010 voor (full operational lease) koffieautomaten met Douwe Egberts en heeft een looptijd van 5 jaar met daar bovenop 2 keer een optiejaar. Het huidige contract loopt tot 28 februari 2017. De jaarlijkse verplichting bedraagt circa € 100.000.

• De in januari 2012 afgesloten contracten voor de levering van groene elektriciteit en  gas  met Groene Energie Administratie BV zijn per 31 december 2015 opgezegd. Momenteel loopt er een aanbesteding met een nieuwe leverancier Suez. Dit contract gaat in per 1 januari 2016 en loopt tot en met 31 december 2017.

• Per 1 januari 2013 is een overeenkomst afgesloten voor een aanvullende ziektekostenverzekering voor minima met Zorg en Zekerheid. De overeenkomst wordt jaarlijks per 1 januari stilzwijgend met een periode van een kalenderjaar verlengd. Het jaarbedrag van de overeenkomst bedraagt € 264.000.

• Voor de uitvoering van de werkzaamheden Gladheidsbestrijding is een overeenkomst afgesloten met Aebi Schmidt. Het contract loopt van 1 januari 2015 tot en met 31 oktober 2021. De jaarlijkse verplichting bedraagt circa € 180.000.

• Voor de schuldhulpverlening heeft de gemeente met Plangroep een overeenkomst afgesloten voor de periode 1 juli 2016 tot 1 januari 2021. Het jaarbedrag van de overeenkomst bedraagt op basis van de te verwachten prestaties € 462.000.

• De gemeente heeft in het jaar 2016 een nieuw telefonie contract met Zetacom  gesloten. Contract periode is 1 september 2016 tot 1 september 2019. De jaarlijkse verplichting bedraagt  circa € 142.000 per jaar.

De gemeente heeft verder met een aantal leveranciers overeenkomsten gesloten die een langere looptijd hebben. Men kan hier denken aan onderhoud, schoonmaakcontracten, dienstverlening en dergelijke. Het materieel belang hiervan is echter beperkt.